Workshop Sing & Rhythm Co~Creation
Zaterdag 9 november 2024
Tijdens deze dag Sing & Rhythm Co-Creation, met zang en ritme zul je kunnen ervaren dat je stem anders gaat klinken en de vibraties zich verspreiden door heel je lichaam. De workshop bestaat uit een afwisselend programma van praktische oefeningen van zang en ritme met elk een eigen onderdeel. Met aan het einde van de dag het samengaan van zang en ritme.
Sing
Het onderdeel ‘Sing’ bestaat uit een afwisseling van ontspanningsoefeningen , ademtechniek, toonvorming , kleine zangoefeningen en bewust stemgebruik. Het repertoire bevat muziek & klanken uit alle windstreken, mooie melodieën die je hart en ziel raken. Een uniek manier van verbinding door het delen van je stem in een groep.
Rhythm
Bij het onderdeel Rhythm wordt je meegenomen naar de wereld van de Framedrum. De framedrum is een oud ritueel muziekinstrument en wordt met blote handen bespeeld. Al met een eenvoudig ritme kun je de kracht en schoonheid ervaren van deze muziek en samen laten gaan met klank. Framedrums en andere ritme instrumenten zijn aanwezig. Mocht je een drum in je bezit hebben neem deze dan mee.
Voor wie?
Iedereen is welkom. Zowel geoefende als ongeoefende zang/drummers kunnen deelnemen en genieten.
Verdere info:
De dag wordt geleid door: Isabella Verbruggen en Gery Vermeulen
Deelname: | € 95 |
Datum: | Zaterdag 9 november 2024 |
Tijdstip: | 10.00-17.00 uur, ontvangst vanaf 9.30 uur Er is een lunchpauze tussen de middag waarin je naar buiten kunt of het stadje kunt inlopen. |
Plaats: | Kasteel Wychen, Kasteellaan 9 te Wychen |
Voor aanmelding en vragen:
info@isabellaverbruggen.nl of tel. 06 22 28 24 33
info@geryvermeulen.nl of tel. 06 24 39 99 56
Website van Gery Vermeulen geryvermeulen.nl
Winter~Blessings
Zaterdag 4 januari 2025
In hartje winter, biedt de Retreat je de gelegenheid om de schoonheid en de kracht van framedrumming op een andere manier te ervaren. Samengaande met de ritmische ademhaling en het zingen van de klanken van de chakra’s brengen we lichaam en geest in balans. De resonanties van de muziek en het chanten dringen door tot in alle cellen van ons lichaam en brengen ons lichaam in beroering. Naast de drum wordt er op zacht klinkende snaarinstrumenten gespeeld zoals de tanpura, de nada-tarangini en lier. In deze tempel van ritme en klank is er ruimte voor verstilling, healing en plezier.
Subtiele vibratie
Elk chakra heeft een basisklank en elk bloemblad van een chakra heeft eveneens een klank die resoneert in een bepaald lichaamsdeel. De combinatie van de lange klanken en het pittige tempo van het ritme op de drums heeft een dubbel effect. De trillingen in ons lichaam brengen ontspanning terwijl het ritme om focus vraagt en ons wakker houdt. Bij deelname krijg je tevoren het ritme toegestuurd en aanwijzingen voor de ademhaling en de Aum-klank. Zodat je deze al thuis kunt beoefenen. Daarnaast spelen we ook andere eenvoudige ritmen.
Luisteren
Drummen en chanten kan intensief zijn en daarin kun je even stoppen, stil zijn en luisteren. Muziek maken is ook luisteren. Al onze ervaringen met luisteren naar ‘muziek van buiten’ brengen ons dichterbij het luisteren naar binnen. De essentie van de Ziel is geluid en het is fascinerend te ontdekken welke plaats het horen inneemt is ons prille leven waarin we als baby worden ondergedompeld in de geluidswereld van onze moeder, haar hartbeat, adem en stem.
Introspectie
Tussen de drumsessies in laten we ons inspireren door Sophia. Sophía in het Grieks, Chokma in het Hebreeuws, Sapienta in het Latijn betekenen allemaal ‘wijsheid’. Als Godin van Wijsheid heeft zij vele gezichten en namen. In visualisaties volgen we het pad naar het binnenste van haar tempel. Neem pen en papier of notitieboekje mee om je reflecties op te schrijven. De Retreat is voor beginners en gevorderde drummers
Deelname: | € 85, inclusief koffie, thee e.d. en lesmateriaal |
Datum: | Zaterdag 4 januari 2025 |
Tijdstip: | 10.00-17.00 uur. Ontvangst vanaf 9.30 uur. We sluiten af met een drankje. |
Potluck: | Zou je wat lekkers te eten mee willen nemen voor de gezamenlijke lunch? |
Plaats: | Centrum Cordium, De Ruyterstraat 65 Nijmegen. |
Opgave: | info@isabellaverbruggen.nl / 06 222 82 433 |
De Retreat wordt geleid door Isabella Verbruggen met medewerking van Tonny Bol die de tanpura bespeelt.
Tonny: “De tanpura heb ik leren bespelen in de tijd dat ik Klassieke Indiase muziek studeerde voor Drupadzang. De klanken en de boventonen van de tanpura brengen mij in een mum van tijd in contact met mijn innerlijk en met de stilte in mezelf. Tot op de dag van vandaag begeleid ik mezelf op de tanpura bij Kirtanzang. Dit organiseer ik regelmatig samen met mijn man.” Voor deze dag maakt Tonny een speciaal voor de retreat afgestemde mooie bloemenmala. Website:
Shakti Bloemenmala
Taste of Tarantella
Drum- en Dansdag met de Tarantella
Zaterdag 17 augustus 2024
Iedere zomer vindt in Zuid-Italië in Puglia het Festival La Notte Della Taranta plaats. Gedurende veertien dagen kun je steeds in een ander dorpje genieten van deze muziek, gespeeld door vele groepen met zang, dans en haar hypnotische ritmen. Tot in de vorige eeuw werd de tarantella als een helende trance-dance uitgevoerd door vrouwen die getroffen werden door de ‘mythische beet’ van de giftige spin, de tarantula, en door mannen die tot de outcast behoorden.
Deze dag duiken we in de hartstochtelijke en veelzijdige muziek van de Tarantella. We resoneren mee in haar liederen die een grote levendigheid uitdrukken, gevoelens van vreugde, verlangen en pijn vertolken. We spelen tarantella-ritmen op de tamburello en op de drums met schellen. Tenslotte laten we ons meevoeren op het ritme van de tarantellamuziek en dansen we de pizzica. Wit en rood zijn de kleuren van de tarantella. Iets kleurrijks en zwierigs aantrekken is welkom.
Voor wie? Deze dag is voor beginners en gevorderden. Tamburello’s zijn aanwezig! Mocht je zelf een drum met schellen hebben, neem deze dan mee.
De dag wordt geleid door Isabella met medewerking van Henriette Renders
Opgave: | email: info@isabellaverbruggen.nl / tel: 06 222 82 433 |
Tijdstip: | 10.00-16.30 uur, ontvangst vanaf 9.30 uur |
Plaats: | Centrum Cordium, De Ruyterstraat 65 te Nijmegen |
Deelname: | € 65 inclusief koffie/thee e.d. Zou je voor de lunch iets mee willen nemen voor een gezamenlijke Potluck? |
Een spirituele geschiedenis van het ritme
‘En de drummers waren vrouwen’ vertelt over een vergeten aspect van het erfgoed van vrouwen
Een spirituele geschiedenis van het ritme
In dit boek neemt Layne Redmond ons mee naar de oorsprong en de geschiedenis van de framedrum. De drum werd als ritueel instrument gebruikt in grotten en later in de tempels van de eerste nederzettingen van onder meer het Oude Europa. In die tijd werd de aarde als een Moedergodin vereerd en het waren de vrouwen die de rituelen en ceremoniën leidden. Het ritme van hun drum hielp hen als sjamanen en als priesteressen de trancestaat te bereiken.
Aan de hand van mythen, archeologische vondsten en geschiedschrijving laat Layne de kracht van de godinnenculturen zien en de plaats van de ritmische muziek daarin. Ze legt de oude vrouwelijke ritmetradities bloot en beschrijft de inmiddels wetenschappelijk bewezen effecten van het ritme op geest, ziel en lichaam.
Met dankbaarheid aan Layne Redmond (1952 -2013). Zij heeft met haar geweldige levenswerk aan vrouwen de mogelijkheid geschonken om hun oude geboorterecht te herontdekken en het pad van de framedrum voort te zetten.
Het boek ‘En de drummers waren vrouwen’ is uitgegeven in 2012 en te bestellen bij: A3BOEKEN
Imbolc ~ het ontwaken
Op weg naar Imbolc, dat op 1-2 februari valt, begint de natuur zachtjes te ontwaken. Er gebeurt veel in de aarde. We kunnen sneeuwklokjes en de eerste krokusjes waarnemen. Knoppen verschijnen langzaam aan de bomen. Het is het jaarfeest van de godin Bridget, Brighid, Bridie en Bride. Bridget vertegenwoordigt de maagd, het jonge meisje in ons. Haar totumdieren zijn de koe, de zwaan, de slang en de wolf. Ze is de godin van het Vuur, van de Poëzie, van de Heling en de Smeedkunst.
Ritueel met de Framedrum
De energie van het prille voorjaar vraagt om subtiel spel. Dat kan met lichte belletjes of een drum met schellen maar ook met een zacht spelen op de framedrum. Zet op je altaar de eerste bloemetjes een witte of lichtgroene kaars. Plaats een foto van jezelf op het altaar als onschuldig kind en meisje. Het kan ook zijn dat je al jong verwond bent geraakt. Dan zou je met de muziek een stukje heling kunnen geven. Je intentie en de vibraties van het vel kunnen een heilzaam effect hebben. Maak een eenvoudig gedicht of schrijf een stukje proza over dit kind. Speel het ritme Moon, dit kan op beide drums. Speel de ticjes zachtjes. Luister eventueel naar dit ritme onder de V van Vimeo op de homepage of bij Media. Moon:
- Dum tic tic Tak tic Tak
- Dum tic tic tic Tak tic
- Dum tic tic Tak tic tak
- Dum tic Tak tic Tak tic
Drum~Priesteres Training
Start 1-2 november 2025
Een Drum ~Priesteres is van oudsher verbonden met het vrouwelijke principe van de schepping, de Moedergodin, de aarde en de natuur en heeft een eigentijdse vorm. De priesteres en de godin in haar vele verschijningsvormen hebben diepe imprints in ons collectief onderbewuste. We herkennen ze als archetypen en zij kunnen een bron zijn van wijsheid, creativiteit en humor. Tegelijkertijd is het pad van de priesteres tijdloos, haar oorspronkelijke heilzame vaardigheden zijn nog steeds van kracht; een intermediair zijn tussen de zichtbare en onzichtbare wereld.
Opnieuw is, sinds het einde van de vorige eeuw, haar framedrum een geliefd instrument van veel vrouwen geworden. Als priesteres heb je met de framedrum een prachtig, ritueel instrument in handen voor je werk. Je bekwaamt je gedurende de training in het toepassen van de ritmische muziek in haar veelzijdigheid zoals het creëren van eenheid, voor introspectie, bij het leiden van ceremoniën en levensovergangen en bij verhalen.
Eveneens is een belangrijke vaardigheid die je je eigen maakt, het vermogen om met energie te werken. Je leert hoe je je kunt afstemmen om een kanaal te zijn en te vertrouwen op je innerlijk leiding. In de training gaat aandacht uit naar heling; heling voor onszelf, voor de ander en voor de aarde.
De 2- jarige Drum~Priestreres Training vindt eenmaal in de 6 weken plaats in afstemming met het ritme van het Keltisch Jaarwiel. Meer informatie volgt later.
Drum~Priesteres Training wordt geleid door: Isabella verbruggen en Rosa Verlaan
Isabella Verbruggen
Priesteres en drumteacher
info@isabellaverbruggen.nl
www.isabellaverbruggen.nl
tel. 06 – 222 82 433
Rosa Verlaan
Priesteres, drumster en healer
rosa@adisa-healing.nl
www.adisa-healing.nl
tel. 06 – 231 85 701
Yule ~Stil worden
Langzaam begeven we ons naar Midwinter, 20-21 december. Het is het Jaarfeest Yule waarop we de geboorte van het licht vieren. In deze tijd is het vaak somber, dag na dag gaat de zon haar diepste punt aan de hemelboog bereiken. Ook wij keren naar het diepste in onszelf. Midwinter nodigt uit om te onderzoeken wat zich in ons verborgen houdt. Wat wil er geboren worden in jou? Zijn er nog dromen die je wenst te realiseren?
Yule kan ook de dag zijn waarop je start met het vieren van de 12 Heilige Nachten. Het begin kan ook op Kerstavond vallen. Dat is een persoonlijke keuze. Volgens oude natuurvolkeren is de sluier tussen hemel en aarde flinterdun. Hét moment dus om je te verbinden met de onzichtbare wereld en je spirituele oorsprong en te reflecteren over je bestemming voor het komende jaar.
Ritueel met Framedrum
Maak een altaar met lichtjes en een afbeelding naar je wens. In het jaarwiel zijn we in het hoge noorden dat verbonden is met het element lucht. In deze tijd speel je een ritme en kun je naar binnen keren op twee verschillende wijzen.
1* Een ritme zoals Bhramari Devi is zacht en rond. Dit ritme kun je vergezeld laten gaan van de Ohm klank. Je haalt diep adem in en adem uit met de Ohm klank gedurende het 6 keer spelen van het ritmepatroon. In het begin ben je meestal uitgeademd na de 4e keer spelen. Je haalt weer adem in gedurende het 6e ritmepatroon. Je kunt ook tussendoor gedurende een blok van 6 keer het ritmepatroon spelen, stil zijn. Ik raad je aan minstens 20-30 minuten te drummen.
Bhramari Devi 8 beats notatie 1: D – t K – t K t, notatie 2: D – K P – K P K
2* Je speelt hetzelfde ritme als basis om een visualisatie in jezelf te verklanken. Zie bijvoorbeeld een wijds landschap uit het hoge noorden voor je of de uitgestrekte bevroren meren en maak klank. Als je dat niet gewend ben kun je ook met hummen beginnen. Schilder als het ware met je stem wat je voor je ziet en speel gewoon door. Het landschap openbaart zich verder in je en je stopt wanneer je wilt.
Ik wens je een ingetogen Yule-tijd.
Samhain ~ het donker worden
Samhain is het begin van het Keltisch Jaar. Samhain herinnert ons aan het donker worden ~ voorouders ~ de Crone ~ de ketel van transformatie en wedergeboorte. Dit jaarfeest wordt rond 1-2 november gevierd. Tijdens deze dagen zijn de sluiers tussen de werelden dun. Ze nodigen je uit contact te maken met je voorouders en overleden dierbaren, hen te gedenken en te eren. We onderzoeken het archetype van de Crone, dat zo verbonden is met Samhain. De Crone laat je door het leven in haar ketel, voortdurend nieuwe dingen ervaren en transformeren. Ze vraagt je je schaduwzijde en eigen sterfelijkheid onder ogen te zien.
Ritueel met Framedrum
Maak een altaar met foto’s van je dierbaren, een godin of een crone-afbeelding en ontsteek lichtjes. Neem een moment om je af te stemmen op je intentie en drum een rustig ritme met donkere klanken, een eenvoudige Walkbeat, Bhramari Devi of een Hartbeat. Maak klank en zing een lied over Samhain of de Crone. Je zou ook even stil kunnen staan bij de lange lijn van de vrouwelijke drummusici. Drum eenzelfde ritme gedurende dertig minuten. Begin en sluit het ritueel altijd af met een belletje.
De Framedrum en haar oorsprong
De framedrum is een van de oudste muziekinstrumenten en verbonden met moeder aarde en het ritme van de seizoenen. Ze werd bespeeld voor gebed en ceremonie, voor rituelen en trance. Framedrums zijn handdrums waarvan de diameter groter is dan de diepte van de drum.
De framedrum ontstond in de vroegste geschiedenis toen de mensen een nomadisch bestaan hadden en zij hun kudde volgden. Met de drum – de shamanen drum – werd het dier waarmee zij zo verbonden waren geëerd. De drum was de stem en het instrument van de shamaan/shamane. De beat van het ritme op de drum bracht de shamaan/shamane in trance. De shamanen drum kan een vel hebben o.a. van een rendier, paard, beer, vos en zalm en wordt met een stok gespeeld.
De framedrum en de graanzeef
De framedrum van de vrouwelijke ritmetradities uit de Mediterrane wereld wordt daarentegen met blote handen bespeeld. Zij is licht van gewicht en heeft een dunner vel, het vel van een geit. Deze drum zien we in de geschiedenis verschijnen op het moment dat de mensen graan konden telen.
De eerste afbeelding van de framedrum is gevonden op een grotwand in Çatal Hüyük in Turkije 8000 jaar voor Chr. Hier ontstonden door het telen van graan nederzettingen. Dit zorgde voor grote veranderingen in de samenlevingen. De landbouw verrijkte die verering van de Grote Moedergodin.
De rituelen die voorheen in grotten en de natuur plaatsvonden, werden nu in huis en in heiligdommen uitgevoerd. Tijdens de rituelen werden de aarde en de natuur en de cycli van de seizoenen van het jaar geëerd en bekrachtigd. De maan werd steeds belangrijker. Het zaaien en oogsten werd afgestemd op de maankalender.
Broodaltaar
Het graan werd een belangrijke voedselbron. Het blijkt dat in de heiligdommen in Çatal Hüyük een groot aantal broodovens aanwezig waren en in elk huis zich graanpotten bevonden. Zelfs beeldjes van barende vrouwen zijn in deze keramische potten gevonden. Dé terracotta godin op een troon, geflankeerd door heilige katachtigen is gevonden in een graanvat 6000 v. Chr. Zij is de vroegste weergave van de Anatolische Godin die bekend zou worden als Cybele. Het ontkiemen van de graanzaden in donkere voorraadpotten, die vaak de vorm van een godin hadden, werd een metafoor voor wedergeboorte.
Broodovens
De aanwezigheid van vele broodovens zou kunnen wijzen op broodtradities. Vrouwen zullen de vaardigheden van het bakken van brood hebben overgedragen aan elkaar. Het bakken van brood genereerde een nieuwe metafoor voor transformatie namelijk de omzetting van meel naar deeg en van deeg naar brood. De broodoven stelde de baarmoeder van de godin voor en het gebakken brood haar lichaam. Eten van het brood was eten van de Moedergodin. De Moedergodin dient niet te worden gezien als equivalent van Vadergod. Zij is vloeibaar en heeft vele vormen.
Het waren voornamelijk vrouwen die de rituelen uitvoerden. Je kunt je wellicht voorstellen hoe vrouwen hurkend op de grond het graan zeefden in een ritmische cadans en er misschien zelfs bij zongen. Tijdens een van de optredens met de drumgroep bootsten we deze situatie na en speelden we een ritme met graan in onze drums.
Op Sicilië maakten de mensen, tot op het einde van de vorige eeuw, die graan zeefden ook framedrums. De framedrum en de graanzeef delen onmiskenbaar dezelfde oorsprong en zijn symbolisch voor vruchtbaarheid, het graan, de maan en water.
De eerste drumster met een naam
De plaats waar de geschiedenis begint, de plaats van de vroegbekendste taal, is de Soemerische stad Uruk. De Soemerische cultuur ontstond tussen 3000-4000 voor Chr. Deze plaats was gewijd aan de godin Inanna. Inanna’s tempel stond bekend als het ‘Huis van Kennis’. In haar tempelcomplex bevonden zich keukens voor het bakken van heilige broden.
Tempels, die de universiteiten van de oude wereld waren, werden akoestisch ontworpen om het geluid van de heilige muziek te versterken. De rituelen in de tempel werden uitgevoerd door priesteressen. Hier ontmoeten we de eerste drumster in de geschiedenis met een naam: Lipushiau. De naam Lipushiau bleef in mij doorklinken, een priesteres kwam tot leven. Van haar weten we dat ze de balag-di, een kleineframedrum bespeelde in de tempel van de Maangod. Een grote drum, de balag, werd de Nin-an-da-gal ki genoemd, oftewel de ‘Meesteres van hemel en aarde’. Naast framedrums bespeelden ze lieren, harpen, cimbalen, sistrums en rieten of metalen fluiten. In een lied dat beschrijft hoe Inanna moet worden ontvangen in de heilig stad Uruk, zingt de godin:
“Laat de drum en de tambourijn weerklinken.
Laat de zoete tigi-muziek spelen.”
Muzikale, artistieke en poëtische inspiratie werd altijd geacht te ontspringen uit het heilige vrouwelijke. De framedrum was het middel om de godin aan te roepen en ook het magische instrument waardoor zij sprak. De drummende priesteres was de intermediair en een kanaal voor het goddelijke.
Het erfgoed van de framedrum
Wanneer je je verdiept in de wereld van de framedrum ontdek je dat de drum een belangrijke plaats heeft ingenomen in de geschiednis van vrouwen. En hoe zij verdwenen en verbannen is en nu sinds het einde van de vorige eeuw weer is teruggekeerd in ons bewustzijn. Met diepe dank aan Layne Redmond die uitgebreid onderzoek deed naar het erfgoed van de framedrum.
Veel inscripties op grotwanden, godinnenbeelden en afbeeldingen op muren van tempels zijn bewaard gebleven.
Zo zie je dertig priesteressen met framedrums in een processie naar het altaar begeven op de muren van de mammisie, de geboortekapel op het tempelcomplex van de godin Hathor in Dendera.
De drums zelf, gemaakt van levende materialen, zijn merendeels vergaan. De diverse vingertechnieken scheppen de verschillende klanken.
De de vier basisslagen op de drum zijn verbonden met de vier aangezichten van Moeder Aarde en belichamen: vuur, aarde, lucht en water. De namen van de slagen zijn oud en klinken ook zo. De eerste slag is de Dum, het element water. Ze brengt het vel in trilling en klinkt als het zoemen van het bloed in onze aderen.
De tweede slag is de Pah/Kah, het element aarde. Deze stroke stopt elke trilling en belichaamt de zwaartekracht van de aarde en de botten in ons lichaam.
De derde slag Tak is het element vuur. Deze stroke op de houten rand is hoog en heeft een verkwikkend effect. Ze vertegenwoordigt de warmte en energie in ons lichaam.
De vierde slag Brush/Sh bestrijkt het element lucht en onze levensadem. Het is de klank van het zachte vegende geluid op het vel.
Bij de drum met schellen klinkt deze stroke als Chah in de heldere klanken van de jingles. Jingles en schellen hebben een reinigende werking en zuiveren de atmosfeer.
De klanken zijn hetzelfde, de notatie kan verschillen in andere culturen. Tijdens het bespelen van de framedrum kun je lopen, samen dansen in een cirkel of voorwaarts bewegen in een processie. De drum kun je ook zittend bespelen.
Het geschenk van de Framedrum
Drummen was en is een krachtig middel om in diepere lagen van bewustzijn te komen en een gezamenlijke afstemming te bereiken. Het effect van de aanhoudende ritmen op de drums is wat mensen aanvankelijk intuïtief aanvoelden terwijl het nu wetenschappelijk bewezen kan worden.
Het spelen van ritme is tijdloos en onvergankelijk. We zijn ritme, denk aan onze ademhaling en hartslag. We zijn onderhevig aan ritme. Het ritme van dag en nacht, van rust en werk, van de maan en de seizoenen. We zijn ontstaan in ritme. Tijdens onze groei als foetus in de baarmoeder van onze moeder waren we onderhevig aan de klop van haar hart en het zoemen van haar bloed.
Wanneer we de drum in beide handen houden stromen haar klanken de ruimte in. De achterkant van de drum is jouw domein als drumster. Ikzelf vind de muziek hier het mooiste klinken. In de binnenrand kun je heimelijke symbolen schilderen, gebeden plakken of zelfs een naam geven aan de drum. De voorkant is het gezicht van de drum. Hierop komt je spel tot leven en onthul je je kwaliteiten aan de uiterlijke wereld.
In je handen vertolkt zij je gevoel. Met haar aanhoudende ritmen kan ze innerlijke reizen laten maken. Ze herinnert je eraan om met de cyclische processen van het leven te harmoniëren. Ze brengt heling en creëert ruimte voor introspectie.
Onmiskenbaar zijn de laatste tiental jaren veel vrouwen geboeid geraakt door de framedrum en de lange lijn van de eerste vrouwelijke drummusici. Intussen drummen ontelbare vrouwen over de hele wereld en wordt de ritmische muziek gespeeld, solo of in drumcirkels, allereerst voor plezier en bij vieringen en bij het uitvoeren van rituelen en ceremoniën. De framedrum nodigt je uit om in ritme te zijn met jezelf, je lichaam, je levensfase en met de wereld om je heen.
Isabella Verbruggen
Bron: Boek van Layne Redmond (1952-2013),
Artikel in het blad Cirkelliefde, uitgave: Lughnasadh 2023
In het hart van framedrumming
Isabella Verbruggen
Ik geef Haar verhaal de ruimte omdat ik ervaar dat in deze tijd de lang verborgen doch onafgebroken aanwezigheid van het Vrouwelijke zo verlangend is om naar buiten te stromen. Mij zette ze op het pad van de priesteres en haar drum.
De drum leidt ons terug naar de oude vrouwelijke ritmetradities uit de Godinnenculturen van de mediterrane wereld. We zien haar voor het eerst afgebeeld in 8000 voor Christus op een grotwand in Çatal Hüyük in Turkije. De drum is rond en gevormd als een graanzeef. Ze delen dezelfde oorsprong en zijn symbolisch voor vruchtbaarheid, graan, de maan en water. De framedrum verschijnt dan ook op het moment dat de mensen graan gingen telen en er nederzettingen ontstonden. Je kunt je wellicht voorstellen hoe vrouwen hurkend op de grond het graan zeefden in een ritmische cadans en er misschien zelfs bij zongen.
Tijdens een van de optredens met een drumgroep bootsten we deze situatie na en speelden we een ritme met graan in onze drums. De omzetting van graan naar meel, van meel naar deeg en van deeg naar brood is een metafoor voor een transformatieproces. Elk huis had een broodoven als altaar. Eten van het brood was eten van de Moedergodin. De Moedergodin dient niet te worden gezien als een equivalent van de Vadergod. Ze is namelijk vloeibaar en heeft vele vormen.
Het ritmespel op de drum
De framedrum is gedurende al die eeuwen niet veel veranderd en gemaakt van dezelfde levende materialen. De drum heeft een houten frame en is bespannen met een echt vel, vaak van een geit. Ze is licht van gewicht en wordt met beide handen bespeeld. De diverse vingertechnieken scheppen de verschillende klanken.
Er zijn vier basisstrokes die de vier aangezichten van Moeder Aarde belichamen: vuur, aarde, lucht en water. De eerste stroke is de Dum, het element water. Bijna elk ritmepatroon begint met deze stroke. Zij brengt het vel in trilling en klinkt als het zoemen van ons bloed in onze aderen. De tweede stroke is de Kah, het element aarde. Deze stroke stopt elke trilling. Ze is het geluid van de hele hand op de drum en belichaamt de zwaartekracht van de aarde en de botten in ons lichaam. De derde stroke Tak is het element vuur. Deze stroke op de houten rand is hoog en heeft een verkwikkend effect. Ze vertegenwoordigt de warmte en energie in ons lichaam. De vierde stroke Brush bestrijkt het element lucht en onze levensadem. Het is de klank van het zachte vegende geluid van de vingertoppen op het vel. Bij de drum met schellen klinkt deze stroke als Chah in de heldere klanken van de jingles. Jingles en schellen hebben een reinigende werking en zuiveren de atmosfeer.
Wanneer we de drum in beide handen houden stromen haar klanken de ruimte in. De achterkant van de drum is jouw domein als drumster. Ikzelf vind de muziek hier het mooiste klinken. In de binnenrand kun je heimelijke symbolen schilderen, gebeden plakken of zelfs een naam geven aan de drum. De voorkant is het gezicht van de drum. Hierop komt je spel tot leven.
Tempels
Tussen 4000 en 3000 voor Christus ontstonden drie grote beschavingen aan de oevers van machtige rivieren die zich door droge woestijngronden slingerden. Aan de Indus was dat de Harappacultuur, tussen de Eufraat en de Tigris leefden de Soumeriërs en langs de Nijl was er het Koninkrijk van Opper- en Neder-Egypte. De plaats waar de geschiedenis begint, de plaats van de vroeg bekendste taal, is de Soumerische stad Uruk. Deze was gewijd aan de godin Inanna. Inanna’s tempel stond bekend als het ‘Huis van Kennis’. Tempels, die de universiteiten van de oude wereld waren, werden akoestisch ontworpen om het geluid van de heilige muziek te versterken. Hier ontmoeten we de eerste drumster in de geschiedenis met een naam: Lipushiau. De naam Lipushiau bleef in mij doorklinken, een priesteres kwam tot leven. Van haar weten we dat ze de balag-di, een kleine framedrum bespeelde in de tempel van de Maangod. Een grote drum, de balag, werd de Nin-an-da-gal ki genoemd, oftewel de ‘Meesteres van hemel en aarde’. Naast framedrums bespeelden ze lieren, harpen, cimbalen, sistrums en rieten of metalen fluiten.
Egypte
Indrukwekkend was het om in een bootje aan te komen varen bij het eiland Philae en met negen drumsters het tempelcomplex van Isis te bezoeken tijdens de onvergetelijke muziekreizen naar Egypte. In het aller binnenste van haar tempel rond het altaar staan schonk ons een tijdloze ervaring. Op de tempelmuren zagen we taferelen met sistrums. Sistrums zijn ratelaars met metalen schellen. Het woord sistrum betekent schijnen en licht uitdelen. Om haar schoonheid en grandeur wordt dit tempelcomplex ‘De Parel van Egypte’ genoemd. Wie zich mee laat voeren door de magie van dit prachtige eiland hoort nog de vreugdekreten van de mensenmenigten tijdens de Isis-processies.
Zo geheel anders is de Tempel van Hathor te Dendera. De trotse, versteende eenzaamheid van haar tempel heeft iets melancholieks en is bekend om haar papyrusbibliotheek, een van de voornaamste bronnen van de antieke wereld. Hathor, de oudste afgebeelde Egyptische godheid, wordt vaak de moeder van elke god en godin genoemd. Soms verschijnt ze in een menselijke gedaante, maar vaak met de hoorns van een koe. Haar tempelcomplex heeft een mammisi, een geboortekapel, waar je op een muur tweeëndertig priesteressen met framedrums in een processie ziet afgebeeld. Hathor is de godin van de muziek. In haar tempel werd met sistrums, gesneden van papyrusstengels, ritmisch geritseld om iemands hart voor Hathor te openen. Helaas werd ons in beide tempels niet toegestaan om er te drummen, wel hebben we buiten op het complex hun liederen gezongen.
De priesteres en de framedrum
Uit de geschiedenis blijkt dat in de tempelrituelen de cyclische processen van de seizoenen en het jaar werden geëerd en bekrachtigd. Deze rituelen werden uitgevoerd door priesteressen. In Soemerië was het Inanna, in Egypte was het Hathor en in Griekenland was het de negenvoudige godin, genaamd de Muzen. Zij waren het die aan de mensen de gave van het muziek maken overbrachten. Muzikale, artistieke en poëtische inspiratie werd altijd geacht te ontspringen uit het Goddelijke Vrouwelijke. De drum was het middel om de godin aan te roepen en ook het magische instrument waardoor zij sprak. De drummende priesteres was de intermediair en een kanaal voor het goddelijke.
Nieuwsgierig was ik naar die oude spiritualiteit waarin de framedrum een belangrijke rol speelde. Toen mij op een dag in 2003 werd verteld dat de eerste Priesteressen-opleiding in Nederland van start zou gaan, aarzelde ik dan ook geen moment. Dit tweejarig traject waaraan ik met acht vrouwen deelnam, heb ik als bijzonder plezierig ervaren. We gingen telkens op weg naar de verschillende accommodaties in ons land. Deze lagen vaak in de buurt van een krachtplaats. In de weekenden afgestemd op het ritme van het jaar, raakten we vertrouwd met de godin in haar vele verschijningsvormen.
Godinnen bieden mij een levendige, beeldrijke taal voor het landschap van de innerlijke wereld en het onderbewuste. Ook als archetypen reiken ze modellen aan voor een bepaalde manier van zijn en gedragingen. Wellicht herken je iets in de onafhankelijkheid van Artemis, het huiselijke van Hestia, in de kwaliteit van compassie van Kuan Yin of de transformatie kracht van Cerridwen.
Zij geven tevens een kleurrijke dimensie aan de passages in een vrouwenleven. Al doorlopen wij vrouwen in het leven de verschillende fasen van het meisje, de jonge vrouw, de geliefde, de moeder, de koningin en de crone, op een dieper niveau schuiven zij tijdloos over elkaar heen. Zo kan bijvoorbeeld een jonge vrouw heel wijs zijn en als oudere kunnen we nog steeds openheid en speelsheid voelen en uitstralen. Als je de wereld van de godinnenarchetypen leert kennen heb je een scala aan mogelijkheden ter beschikking om je soms complexe gevoelens uit te drukken. Deze wereld zit vol humor en wijsheid.
In het licht van de opleiding ben je een priesteres als je handelt vanuit een verbinding met het eeuwige vrouwelijke, de aarde, de kosmos en de andere wereld. Rituelen uitvoeren, ceremonies leiden, een tempel bouwen oftewel een sacrale ruimte scheppen zowel binnen als buiten in de natuur, is een van de vaardigheden die je je eigen maakt. Geleidelijk aan is in de opleiding de kennis zich gaan uitkristalliseren in ervaringen en heb ik de kracht van de ritmische muziek beleefd. Met de drum heb je een uniek muziekinstrument in handen, schep je door ritme en klank een harmonische atmosfeer en bereiken de aanwezigen al na enkele minuten een gezamenlijke afstemming.
Magische beleving
Ik drum graag bij bijzondere gelegenheden zoals bij de allereerste Godinnen Conferentie van Nederland in 2005. Ik zie nog voor me hoe acht Engelse priesteressen, prachtig gekleed, na de overdracht van de conferentie in de steencirkel, langzaam in ritme op de beat van onze drums wegliepen door het landschap van Centrum Athanor in Lochem.
De framedrum leidde me ook naar de Goddess Conferences in Glastonbury. Een dierbare herinnering is die eerste keer in 2007, toen ik met mijn vriendin drumden op het einde van de openingsceremonie.
Al drummend liepen we in cadans achter elkaar, ons een weg banend tussen de aanwezigen, die intussen op de grond waren gaan zitten. Een prachtige stilte en zo is drummen bedoeld geweest ging het door mij heen. Het spelen hier in een tot sfeervolle tempel omgetoverde ruimte, versierd met banieren van godinnen uit allerlei culturen, was een magische beleving.
Enkele jaren hebben we met de drumgroep Tympanistriae de ritmen op diverse framedrums laten klinken. Het geluid van het ritme op tars en riqs zacht horen aanzwellen, terwijl de drumsters spelend op de walkbeat de ruimte langzaam binnenkomen, brengt mensen telkens weer in vervoering. Tijdens een performance plaatsen we ons bij voorkeur in het midden. Er loopt een rode draad door de opeenvolging van de ritmes. Het karakteristieke van de diverse ritmen zijn ook hier verbonden met het ritme van de seizoenen. Zo heb je het gedragen ritme van het naar binnen keren in de wintertijd en het snelle en vurige ritme die bij de uitbundige kracht van de zomertijd hoort.
Herkenning
Menige vrouw ervaart een herkenning en krijgt een diep verlangen om zelf te gaan spelen. De oudste drumster begon rond haar 70e jaar. Zelf ervaar ik het solo spelen als heel prettig. Echter veel drumsters hebben de voorkeur om samen te spelen. In een drumcirkel gaan de trillingen over en weer. Het betekent dat je eigen drum trilling opvangt van de ander en de klanken zich vermengen. In het samen musiceren ontstaat vaak vriendschap en verbondenheid. In een van mijn drumgroepen die ik zeven jaar onder mijn hoede had, heb ik die verbindende kwaliteit sterk ervaren.
Layne (1952-2013) heeft met haar geweldige levenswerk het wiel weer in beweging gezet. Na eeuwen van afwezigheid is dankzij haar het framedrummen opnieuw tot leven gekomen. Inmiddels drummen ontelbare vrouwen in eigen kring of in het openbaar. Voor de volgende generatie begint de aanwezigheid van de framedrum in huis iets vanzelfsprekends te worden en geven grootmoeders, moeders en tantes hun vaardigheden wellicht speelsgewijs door. Intussen is er een wereldwijd web dat drummende vrouwen met elkaar verbindt.
Het was een grote eer toen het verzoek ons bereikte van Layne’s vriendin om een deel van haar as uit te strooien op Nederlands bodem. Met een passende ceremonie, gecreëerd door een cirkel van drumvrouwen, heeft dat plaatsgevonden in 2015.
Heling
Terwijl de geschiedenis van framedrum lineair is, symboliseert de drum het cyclische leven en kent haar muziek geen tijd. Muziek wordt telkens opnieuw gecreëerd. Muziek is trilling, wij zijn trilling en we zijn onderhevig aan trilling. Bij framedrumming kun je duidelijk ervaren hoe trillingen inwerken op je lichaam, je denken en je directe omgeving. Als we ervan uitgaan dat alles trilling is, maken we met de strokes op de drum de trillingen van het vel en het hout hoorbaar en nemen we het geluid als het ware mee naar buiten. Deze innerlijke houding geeft een verfijnd karakter aan de manier van framedrummen. Al gauw kun je de vibraties in je vingertoppen voelen. De handen worden na enkele minuten warm waardoor de klanken nog mooier worden en het vel gaat zingen. Hoe groter de drum hoe langer haar klank duurt. Als je het geluid zou kunnen waarnemen zou je geluidsgolven je lichaam zien binnengaan en zich uitspreiden in de ruimte.
Na een tijdje drummen voel je het effect op je lichaam. Het drummen bevordert de functies van je hart, je longen en de stroom van je bloed. Al gauw ervaar je haar vitaliserende werking. Het drummen is ook voedsel voor de zenuwen omdat het coördinatie en tijd vraagt om de beat perfect te doen. Deze functies zijn weer verbonden met het centrale zenuwstelsel en heilzaam voor de nieren, de blaas en ons vermogen om te reinigen en los te laten. Kortom drummen is weldadig. De aanhoudende beat heeft ook invloed op het denken.
Het spelen van een en hetzelfde ritme synchroniseert de beide hersenhelften en brengt je in diepere lagen. Het menselijke brein heeft van zichzelf vier meetbare ritmevibraties:
- beta – praten, wandelen en andere dagelijkse activiteiten
- alpha – ontspanning en meditatief
- theta – inspiratie en creativiteit
- delta – diepe slaap
Al na zeven minuten kun je ervaren dat je je ontspant en van beta naar alpha gaat. Je keert als vanzelf naar binnen en je ogen raken toegeloken. Drummen brengt harmonie in jezelf teweeg en beïnvloedt de luisteraar. Sessies waarin er speciaal voor iemand wordt gedrumd hebben dan ook een helende werking.
Eén dansende beweging
De framedrum is een veelzijdig instrument. In je handen kan zij je andere hart zijn en vertolkt de diepste stem in je. Ze kan een orakel zijn en een doorgang bieden naar een andere werkelijkheid. Met haar ritmen brengt ze je in trance en laat ze je innerlijke reizen maken. Ze herinnert je eraan met de cyclische processen van het leven te harmoniëren. Ze symboliseert het licht van de maan en de geheimen van de duisternis. Ze brengt heling en creëert ruimte voor introspectie.
Voorafgaande aan het drummen stemmen we ons af. We keren naar binnen en doen een innerlijk gebed. Wanneer we voor iemand, voor een bepaalde ceremonie of met een bepaald doel spelen is er aandacht voor de intentie. Gedachten voeren ons naar onze voorouders en hun muziek en we beseffen dat we deel uitmaken van een lange lijn van vrouwelijke musici. In het hart van de drum komt alles samen. De drum wordt als een vat waarin de drumervaringen zich verzamelen en de drum langzaam bezield raakt. Vandaar dat de eigen drum niet door een ander bespeeld kan worden. Het drummen is onmiskenbaar verbonden met je eigen gemoed. Alles wat er is vertaalt zich in je handen, je vingers en je intentie. Als we luisteren tijdens het spelen gaan we nog mooier spelen. Dan is het geven en ontvangen van geluid één dansende beweging.
In de stilte na de allerlaatste beat zijn de vibraties voelbaar in je lichaam en zingt het ritme nog een tijdje door in je hoofd. Het wordt langzaam stiller. Deze stilte is aangenaam en geliefd. Als ik aan framedrumming denk, gaan mijn gedachten vaak uit naar dit moment waarop de atmosfeer zo is veranderd. Subtiel kun je je gewaarworden hoe je lichaam en het veld om je heen zachtjes blijven resoneren. De allerfijnste trillingen beroeren je en raken je diepste wezen.
Met in het Hart van Framedrumming heb ik je met mijn ervaringen een inkijk gegeven in de wereld van de framedrum. De weg die ik hierin heb afgelegd ging vergezeld van veel enthousiaste drumsters. Mijn diepe dank aan al deze vrouwen!
Nijmegen 2018.